Lemkowszczyzna. Od ikony do pop-artu

Łemkowszczyzna. Od ikony do pop-artu
Paweł Krokosz, Mariusz Ryńca
Objętość: 240 stron
Wydawnictwo Bezdroża, Kraków 2004
www.bezdroza.com.pl

Łemkowszczyzna. Od ikony do pop-artu nie jest typowym przewodnikiem turystycznym po Beskidzie Sądeckim i Beskidzie Niskim polskim i słowackim. Jest raczej opowieścią o Łemkowszczyźnie i Łemkach, którzy od wieków zamieszkiwali ziemie po obu stronach Karpat. Tym, co zdecydowanie wyróżnia ten obszar od innych, są stare drewniane cerkwie. Wiele tych niepowtarzalnych świątyń na zawsze zniknęło z powierzchni ziemi. Te, które ocalały, nadal pełnią swoją funkcję, będąc w posiadaniu dawnych bądź nowych „właścicieli". To właśnie cerkwie, niemi świadkowie historii, najlepiej mogłyby opowiedzieć o nierzadko tragicznych dziejach Łemkowszczyzny. A dawna Łemkowszczyzna pełna swoistego klimatu odeszła niestety na zawsze, a wraz z nią wędrowni druciarze, szklarze, maziarze. Nikt już dzisiaj nie zajmuje się wyrobem dziegciu czy drewnianych łyżek. Do przeszłości należą wielkie jarmarki, na których spotykali się Łemkowie z północy i południa gór. Jednakże ów dawny świat do końca nie zaginął. Żyją przecież ich potomkowie, dziedzice ogromnej kulturowej spuścizny. Dzisiejsza Łemkowszczyzna nadal pełna jest przeróżnych tajemnic, które można zgłębić, jedynie przemierzając ją samemu. Nie przestają inspirować pochodzący stąd artyści: Nikifor, Antonycz i Warhol. Jej skarby, kultury i przyrody, ochroną otacza UNESCO: Bardiów, Sękowa i Wschodnie Karpaty rozpoczynają listę, która w przyszłości z pewnością będzie się powiększać. Dlatego wszystkim zainteresowanym proponujemy wyprawę w uroczy zakątek południowo-wschodniej Polski i północno-wschodniej Słowacji.

Praca skupia się przede wszystkim na charakterystyce miejscowości zamieszkanych przez Łemków (Rusinów), a także tych, które w ich dziejach odegrały znaczącą rolę. Dlatego swoje miejsce w książce znalazły takie miasta, jak Nowy Sącz, Gorlice, Krosno, Sanok, Michalovce, Humenné, Preszów. W wielu z nich znajdują się skanseny z architekturą łemkowską. Nie ominięto też miejscowości wyjątkowo atrakcyjnych turystycznie, takich jak uzdrowiska w Muszynie, Rymanowie Zdroju i Iwoniczu Zdroju.
Szczególną uwagę poświęcono opisom drewnianych cerkiewek, które zachowane w dużej liczbie, stanowią dziś ewenement na skalę europejską. Wtopione w beskidzkie krajobrazy, urzekają swym pięknem i mistyką. Użytkowane obecnie przez wiernych Kościołów rzymskokatolickiego, greckokatolickiego i prawosławnego, były niemymi świadkami burzliwych wydarzeń religijnych.

Przewodnik został tak napisany, by ułatwić dojazd i sam pobyt na Łemkowszczyźnie. Rozdział I skupia się na wszelkich informacjach potrzebnych do przygotowania podróży i zorganizowania przejazdu. Rozdział II stanowi charakterystykę krajoznawczą, wykazując cechy małej monografii geograficzno-przyrodniczo-kulturowej regionu. Obszerny ustęp dotyczący historii, kultury, religii i mieszkańców Łemkowszczyzny ma za zadanie przybliżyć tradycje ludności rusińskiej od wieków zamieszkującej te tereny. Nie roszcząc sobie prawa do kompletności opisu, autorzy chcieli przede wszystkim podzielić się swoimi łemkowskimi fascynacjami. Kolejny, trzeci rozdział dostarcza informacji praktycznych, dotyczących komunikacji, możliwości noclegowych itp. Rozdział IV zawiera propozycje konkretnych tras (drogowych, kolejowych, rowerowych, pieszych), których układ cechuje pewna sugerowana chronologia zwiedzania. Szybkie dotarcie do potrzebnych informacji ułatwi indeks nazw geograficznych.

Article submitted by: Marcin Majerek - Wydawnictwo Bezdroża
E-mail: marketing@bezdroza.com.pl

Local Links:

Return to Lemko Home Page

Document Information Document URL:http://lemko.org/books/bezdroza.html

LV Productions
c/o Walter Maksimovich
3923 Washington Street,
Kensington MD 20895-3934

USA